Amerykański
reżyser filmowy Tod Browning (1880-1962) był zafascynowany
wszystkim co dziwne i nienaturalne. W 1932 roku zrealizował Freaks,
film zainspirowany nowelą Spurs
Clarence'a Aarona « Toda » Robbinsa.
Historia dzieje się w cyrku, a głównymi bohaterami są
niepełnosprawni aktorzy. Nie będę opisywać fabuły, ponieważ można ją znaleźć w internecie. Ważne są losy filmu. Po pierwszych jego projekcjach wybucha skandal. Publiczność i
władze są w szoku, a produkcja zostaje natychmiast ocenzurowana.
Krytycy piszą o tym filmie jako o
najbardziej chorym i zwyrodniałym w historii kina. Oczywiście
niekiedy pocięte i skrócone wersje filmu zostają wyświetlane, ale
w wielu krajach Freaks zostaje całkowicie zakazany. Dopiero w latach 60., po
pokazaniu filmu na festiwalu w Cannes i Wenecji, zostaje on
okrzyknięty arcydziełem i staje sie punktem odniesienia dla takich
artystów jak Diane Arbus czy David Lynch.
Freaks od lat fascynował kolekcjonera z Zurychu Enrico Pralorana.
Zgromadził on ponad 50 oryginalnych fotografii z planu oraz tych,
które reklamowały film. Dzięki nim możemy dokładnie przyjrzeć
się "dziwolągom" z filmu, którzy na codzień występowali w cyrku Barnum: siostrom syjamskim Daisy i Violet,
Marcie Morris czyli "Piękności bez ramion" czy kobiecie z brodą i
jej mężowi nazwanemu "Człowiek szkielet". I
choć na fotografiach anomalie mogą szokować, to film
nie epatuje fizycznymi deformacjami. Oglądając Freaks nabieramy
sympatii do "dziwolągów" i przestajemy lubić "zwykłych" okrutnych ludzi. Dostrzegamy zwyczajność bohaterów: "Piękność bez
ramion" stopą unosi do ust kieliszek wina, "Człowiek Tors" kilkoma wprawnymi ruchami warg i języka zapala sobie papierosa
manipulując pudełkiem zapałek, kobieta z brodą rodzi dziecko, a cała grupa niepełnosprawnych
bawi się w ogrodzie poruszając się i pełzając w dziwnym
szalonym tańcu radości i wolności.
Za dwa tygodnie, od 21 września, zbiór
Enrico Pralorana zaprezentuje szwajcarskie Musée de
l'Elysée. Będzie on pokazany jako jedna z trzech wystaw opowiadających o różnych koncepcjach kolekcjonowania fotografii.
Na zdjęciach: Fotografie z planu filmu Freaks, 1932. Dzięki uprzejmości kolekcji Praloran, Zurych.
No comments:
Post a Comment